احمد خسرو افندی ، ١٨٩٩ ییلنده اسپارطه ده دنیایه كلمشدر . دده سي اسپارطه واليلرندن حاجی ادهم زاده علی آغادر . صویی آننه طرفندن حضرت . حسین یولیله پیغمبر افندیمزە ( ع ص م ) ، بابا طرفندن ایسه حضرت . ابو بكرە ( ر ض ) طايانمقده در . چوجقلق و كنچلك دوره سنده كرك دینی ، كرك دنیوی آچیدن ایی بر اگیتیم كوردی . كوچك ياشلردن اعتبارًا يارديم سورلگي ، تقواسی و سنّت سنیه یه باغلیلغی سببیله آرقداش چوره سنده كندیسنه خضر دینیلیردی . قورتولوش صاواشي صیره سنده يونانليلره قارشي چارپیشیركن مغنیسا جوارنده اسیر دوشه رك أوچ سنه يونانستانده اسیر قالمشدر . ١٩٢٣ ‘ ده اسارتدن دوندكدن صوڭره ، سكز سنه قدر دگیشیك مأموريتلرده بولوندی . بویوك اسلام عالِمی و آخرزمانڭ بویوك ایمان مجددی بدیع الزمان سعید نورسی حضرتلرینڭ اسپارطه یه كلمسی احمد خسرو أفندینڭ حیاتنده دونوم نقطه سی اولدی . ١٩٣١ ییلنده بديع الزمانله طانيشدقدن صوڭره ، درحال مأموريتي بیراقارق كندینی تمامًا قرآنڭ خدمتنه وقف ايتدي و استاد بدیع الزمانڭ اڭ بویوك یاردیمجیسی و یاوری اولدی . بدیع الزمان حضرتلری اونڭ كليشني ، ” اسپارطه ده جدّی ، غیرتلی ، متن ، درایتلی بر آرقداش ، بر طلبه آرایوردم . بش سنه بكله دم ، بولمدم . سن او طلبه لردن بریسی اولمەیە چاليش. سنده أویله بر استعداد حس ایدییورم . [١] افاده لریله ، آرادیغی طلبه سنی بولمه نڭ موتلولغيله قارشيلادى .
كرچكدن ده خسرو افندی ، استاد بدیع الزمانڭ قوتلی بر ایمانی درس ویرمك أوزره تألیف ایتدیگی نور رساله لرينڭ یازارق نشر ايديلمه سنده ونور خدمتڭڭ بو وطنده كوكلشمه سنده ، چوق بویوك بر غیرت ، جدّیت ، درایت و متانت كوستردی . استادینڭ تعبيريله ” الماس بر قیلینچ كبی اولان قلمی “ و غایت شیرین یازیسیله رساله لرڭ اڭ مكمّل ، اڭ صحّتلی و توافقلی بیڭلر نسخه لرینی یازوب بر مطبعه كبی چوغالتارق آناطولینڭ هر طرفنه نشر ايتدي. اونڭ رسالۀ نورڭ نشرنده معنًا وظيفه لنديريلمش اولدیغنه قناعت صاحبی اولان استاد بديع الزمان بر مكتوبنده بونی ، ” عزیز ، حقیقتلی ، غیرتلی ، صدّیق قرداشم خسرو ! … عنایت الهیه طرفندن سن ( سوزلرڭ ) رساله لرڭ یازمه سنه توظیف ايديلمشسڭ ( وظيفه لنديريلمشسڭ ) و او وظيفه ده سنڭ یوكسك بر مقامڭ وار . “ [٢] جمله لریله افاده ایتدی
احمد خسرو افندی ، قرآندن كلن الهاملرله یازیلان بو ایمان رساله لرینڭ توم أولكه يه نشر ايديلمه سنده أویله بویوك بر باشاری كوستردیكه ، بدیع الزمان حضرتلری اونڭ ایچون ، ” بو ذات مستثنا و شیرین قلمیله نورلردن آلتی یوز رساله یه یاقین یازمش و وطنڭ هر طرفنه نشر ايده رك قومونیست پرده سی آلتنده دهشتلی افساده چالیشان آنارشیستلگی قیردی و تجاوزینی طوردیردی و بو مبارك وطنی و بو قهرمان ملتی او زهردن قورتارمق ایچون تأثیرلی تریاقلری هر طرفه يتيشديردي. تورك كنچلرینی و نسل آتيي بویوك بر تهلكه دن قورتارمه یه وسیله اولدی . “ [٣] دییه رك خسرو أفندینڭ خدمتلرینڭ اولاشديغني یوكسك درجه یی اورته یه قویدی . .
یینه خسرو أفندینڭ خدمتلرینڭ اولاشديغي یوكسك سويه يي افاده ایتمك ایچون ، ” خسرو كچمشده كي یوز شیخ الاسلام قدر دینه خدمت ایتدی . “ و ” ماضيده یاشایان نیجه بویوك اولیالر بز خسروه نيچون یتیشه مییورز دییه غبطه ایدییورلر . “ [٤] دییه رك قزاندیغی بویوك معنوی مقاملری اعلان ایتمشدر .
خسرو افندی قرآنه و ایمانه خدمت یولنده بدیع الزمان حضرتلریله أویله بویوك بر محبّت ، شوق و غیرتله اتّفاق ایتدیلر و خسرو افندی استادینڭ وظیفه سنه او قدر بویوك بر دستك صاغلاميشديكه ، عادتا ایكی بدن بر روح حكمنه كچمشلردي . بو سببله استاد بدیع الزمان كندیسنه : ” قرآنڭ دلالی اولدیغم جهتله ، درسخانه نڭ خاص اوطه سنده استادنله یالڭز بولوندیغڭ ، طوغریدن طوغری یه اونڭ وظيفه سنده شريكسڭز ( اورتاقسڭز ) و او امتیاز سڭا مخصوصدر دییه اشارتدر . “ [٥] دییه رك اونڭ خدمتڭڭ و مقامنڭ بیوكلگنه و بو قرآن خدمتنده بربرلرینی تماملادقلرينه اشارت ایتدی .
استاد بدیع الزمان ، ١٩٣٠ ‘ لو ، ٤٠ ‘ لي و ٥٠ ‘ لی ییللرده بارله ، قسطمونی و امرطاغ كبی وطنڭ مختلف كوشه لرنده سورگونده و صیقی تعقیب آلتنده طوتولوركن ، خسرو افندی اوندن كلن امرلر طوغريلتيسنده رسالۀ نور نشرياتنى و دیگر نور خدمتلرینی اسپارطه مركزلی اولارق سوق و اداره ایدییوردی . خسرو أفندینڭ كونلك اویقوسنی بر ساعته اينديرنجه يه قدر اولاغان أوستی فعالیت و خدمتلری و بدیع الزمان حضرتلرینڭ ، صوڭ درجه تقدیر ایدیجی بیانلری و طلبه لرینی دائما اوڭا يوڭلنديرمسيله ، خسرو افندی زمانله نور طلبه لری ایچنده أویله سنه مركزي بر نقطه یه كلدیكه ، ١٩٥٠ ‘ لره كلیندیگنده نور طلبه لری آرتیق اوڭا ” استاد ثانیمز “ ، ” ایكنجی استادیمز “ دییه خطاب ایتمگه باشلامشلردى . خسرو افندی ، رسالۀ نور خدمتنده اولاشديغي بو فوق العاده سويه دن طولایی استاد بدیع الزمانڭ :
” رسالۀ نورڭ قهرمانی خسرو ، بنم بدلمه أولمك و بنم یرمده خسته اولمق صمیمی و جدّی ايستييور. بن ده دیرم : تألیف زمانی دگل ، شیمدی نشر زمانیدر . سنڭ یازڭ ، بنم يازيمدن نه درجه زیاده و نشره فائده لی ایسه ، حیاتڭ دخی خدمت نوريه ده بنم بو عذابلی حیاتمدن او درجه فائده ليدر. اگر بنم المدن كلسه یدی ، حیاتمدن و صحّتمدن سزه ممنونيتله ویرردم . “ [٦] كبی پك بویوك التفاتلرینه مظهر اولدی .
پرده آرقه سنده كی كیزلی دوشمانلرینڭ اويونلريله بدیع الزمان حضرتلری و نور طلبه لرينڭ ، اسكیشهر ( ١٩٣٥ - ٣٦ ) ، دڭزلی ( ١٩٤٣ - ٤٤ ) و آفیونده ( ١٩٤٨ - ٤٩ ) حپسه كیردكلری هر أوچ سفرده ، خسرو افندی ده استادیله برلكده حبس یاتدی . محكمه لرده كي قهرمانجه یاپدیغی مدافعه لرنده : ” بن استادمڭ كیتدیگی یولده و رسالۀ نورله عالم اسلامه خصوصًا بو وطنه و بو ملته ایتدیگی قدسی خدمتنده كنديسنه اسناد ایدیلن موهوم ( خیالی ) صوچنه روح جانمله اشتراك ايدييورم. و بنی بو خدمت ايمانيه ده موفّق ایدن جناب حقّه عمريمڭ صوڭنه قدر شكر ايده جگم . “ [٧] دییه رك دوسته و دوشمانه ، ” صوڭنه قدر بدیع الزمان حضرتلرینڭ ارقه سنده یز ، بونڭله افتخار ایدییورز و بو یولدن اصلا واز گچميه جگز “ مساژينى ویردی .
اونڭ بو خارق العاده قرارلیلق و جسارتندن غایت ممنون اولان استاد بدیع الزمان : ” هم بوخسروڭ قلمی كبی ؛ فكری ، قلبی ده او نسبتده خارقه دييه بيليرز. رسالۀ نوره قارشي ارتباطی ( باغلیلغی ) ، اشتیاقی و قناعتی كیتدكجه ترقّی و انكشاف ايدييور. هيچ بر حادثه اونی صارصمییور ، فتور ( اوصانچ ) ویرمییور “ [٨] دییه رك اونڭ صارصیلماز متانتنی و - یینه كندی افاده سیله - ” قلعه لردن داها صاغلام اخلاص و صمیمیتنی “ [٩] تقدیرلرله افاده ایدییوردی .
بدیع الزمان سعید نورسی حضرتلرینڭ رسالۀ نوردن صوڭره اڭ مهم بر خدمتی ده قرآنده كی توافق معجزه سنڭ كشف ایدوب اورته یه چيقارمسيدي . رسالۀ نورڭ نشری كبی بو قرآن معجزه سنڭ كشفنده دخی خسرو افندی استاد بدیع الزمانڭ اڭ بویوك یاردیمجیسی و بو خدمتده ده اورتاغي اولدی . قرآنڭ یازیلرنده كی توافق معجزه سنی اورته یه چیقارمق خسرو أفندینڭ كرامتلی ، خالص و عنایت آلتنده كی قلمنه ناصب اولمشدی . بو سایه ده قرآن صحيفه لرنده پك چوق تكرارلانان ٢٨٠٦ عدد اللّٰه لفظی ایله ٨٤٦ عدد رب كلمه لرینڭ توم صحيفه لرده آلت آلته ، قارشی قارشویه و صیرت صيرته كوزل ديزيلر و توافقلر اولوشديرديغي كوسترن و استادڭ افاده سیله قرآنڭ لوح محفوظده كي اوريژينالنه بڭزر ، كوزلری و كوڭللری اوقشایان خارقه بر مصحف شريف اورته یه چیقدی . خسرو أفندینڭ قرآنه ياپديغي بو قیمتدار خدمت قارشوسنده كی بویوك ممنونيتنى حضرت استاد شو افاده لرله آڭلاتدي :
” صدّیق ، مبارك و قلمی كرامتلی و خدمتی موفّقیتلی و قلبی سلیم و عقلی مستقیم قرداشم و آرقداشم احمد خسرو افندی ! … سنڭ قلمڭ قرآن یازمغه مأمور اولدیغنه قناعتم كلمش. اڭ كوزل قلم ، سنڭ قلمنه ياناشامييور. خسرو ، قرآن خدمتنده بولونان كاتبلرڭ معنوی بر شاهی حكمنده در دیمكدر ان شأ اللّٰه . “ [١٠]
” سنڭ یازدیغڭ معجزه لي قرآن عظیم الشانڭ ، ان شأ اللّٰه یاقینده طبعه ( باصقی یه ) كیرمسیله ، عالم اسلامدن سنڭ روحنه یاغاجق رحمت دعالرینی دوشون ، اللّٰهه شكر ايله . “ [١١ ]
بدیع الزمان حضرتلریله برلكده ، اخلاص ، صداقت ، محبّت و تام بر طايانيشمه يله كچن اوتوز سنه لك خدمت آرقداشلغنڭ آردندن ١٩٦٠ ییلنده استاد بدیع الزمان روحنی رحمنه تثليم ایدوب أبدی آخرت سفرینه چیقدی . وفاتندن أوڭجه ایسه ، اخلاصنه ، صميميتنه ، علمنه ، اللّٰهه اولان یاقینلغنه ، یوكسك اقتدارینه و اصابتلی فكرلرینه هر يوڭدن كوگنديگي و یگرمی ییلدیر نور طلبه لرينڭ باشڭه بالفعل كچیرمش اولدیغی احمد خسرو أفندی یی كندی یرنده نور خدمتنك باشنده بیراقدی . ذاتاً اون سنه اولندن بو وظيفه لنديرمه نڭ ایلك اشارتنی ویرمش و طلبه لرینی شو شكلده ايقاظده ایتمشدی :
” خسرو كبی بر نور قهرمانندن ، بنم يرمده وه رسالۀ نورڭ شخص معنویسنڭ چوق اهمّیتلی بر ممثلی بر تمثيلجيسي اولمه سندن هيچ بر جهتله كوجنمه مك الزمدر ( غایت لزومليدر ) . “ [١٢]
بدیع الزمانڭ خير الخلفي و وكیلی اولارق خسرو أفندینڭ نور خدمتنی تام بر لیاقتله سوق و اداره ایتدیگی ١٩٦٠ ‘ لي و ٧٠ ‘ لی ییللرده ، خسرو أفندینڭ اسپارطه ده كی غایت شیرین و متواضع أوی هر كون ، كلن طلبه و زيارتجيلرله طولوب بوشالييوردي . صحبتلرنده ، رسالۀ نورده كي ایمان و قرآن حقیقتلرینی ، سنت سنیه یی یاشامانڭ فضيلتنى ، بو عصرده رسالۀ نورلرله ایمانه خدمت ایتمه نڭ بویوك قیمتنی ، بدیع الزمان حضرتلرینڭ معنوی مقام و وظیفه سنی ، قرآن یازیسنی و یازارق رساله لری نشر ايتمه نڭ پك بویوك ثوابنی آڭلاتییور ، رسالۀ نورڭ سنّت سنیه أوزرنده یوروین ، بدعلرله و سیاستله بولاشمامش ، ترتمیز ، یوكسك و استقامتلی یولنی درس ویرییوردی . طلبه لرینه اسلامی اخلاق و آدابه صوڭ درجه رعایت ایتمه لرینی تلقین ایدییور ، اسلامیتی هر جهتله یاشامه یه غیرت ایدن بر نسل یتیشدیرمگه چالیشییوردی . كندیسندن درس آلان طلبه لری ایسه بو صحبتلردن آلدیقلری فيضي ، ” أویله اخلاص ، نورانیت و فیض طولو بر هوا اولويورديكه صانكه باشمزده قوش وار دە اوچاجقمش كبی پر دقّت ديڭلردك “ دییه آڭلاتييورلر . طلبه لر صحبتلردن آلدیقلری بو یوكسك فیضڭ تأثيري آلتنده مملكتلرینه دوندكلرنده ایسه ، زمانڭ شدّتلی باصقی و تهديدلرندن هیچ قورقمدن درت الله رسالۀ نور خدمتنە صاحب چیقییور ، خدمت اوغرینه كركن هر تورلی فداكارلغی كوسترییورلردی .
عمری بوینجه بدیع الزمان حضرتلريڭي حپسلر ، زهرله مه لر ، سورگونلر و سوء قصدلرله انگلله مه يه چالیشان كیزلی دوشمانلری ، اونڭ وفاتندن صوڭره ، بو سفر خسرو أفندی یی هدفه قویارق علیهنده قره لامه قامپانيه لري باشلاتديلر . بو كیزلی قومیته لرڭ هدفی ، نور طلبه لريني بولوب پارچه لامق و برلكده لكلريني طاغیدوب خدمتلرینه صوڭ ويرمكدي . بتون بو خائنجه اویونلری اون سنه أوّل فرق ایدن استاد بدیع الزمان حضرتلری ، طلبه لرینه دفعه لرجه شو شكلده ايقاظلرده بولونمش و بو پلانه بیلمدن آلت اولمامه لری ایچون كندیلرینی اویارمشدر :
كیزلی دوشمانلریمز ایكی پلانی تعقیب ایدییورلر : بری ، بنی اهانتلرله چوروتمك ؛ ایكنجیسی ، مابينمزه بر صوغوقلق ويرمكدر. باشده خسرو علیهنده بر تنقید و اعتراض و كوجنمك ایله بزی بربریمزدن آييرمقدر. بن سزه اعلان ایدرمكه ؛ خسروڭ بیڭ قصوری اولسه بن اونڭ علیهنده بولونمقدن قورقارم. چونكه شيمدي اونڭ علیهنده بولونمق ، طوغریدن طوغری یه رسالۀ نور علیهنده و بنم علیهمده و بزی پریشان ایدنلرڭ لهنده بر عظیم خیانتدر … [١٣]
یینه بو كیزلی اوداقلرڭ پلانلريله خسرو افندی ، حضرت استادڭ وفاتندن صوڭره ایكیسی اسپارطه ده و بری اسكیشهرده اولمق أوزره درت سنه داها حبس یاتمش ، طوپلام حبس مدتی آلتی سنه یه یاقلاشمشدر . فقط بتون بونلر اونده اڭ اوفاق بر صارصینتی ، یا د گوشه مه يه سبب اولمامش ، عكسنه ایمانه خدمت نقطه سنده كی غیرت آتشنی داها دە آلولنديرمشدر . بتون كیرلی اويونلره رغمًا خسرو افندی ، نور خدمتنیي استاد بديع الزماندن دورآلارق كونمزه قدر اڭ استقامتلی بر شكلده اولاشمه سنه وسیله اولدی و رسالۀ نوره صاحب و وارثلر حكمنده ، حضرت استادڭ تعبيريله پك چوق ” سعیدلر و خسرولر “ یتیشدیردی .
احمد خسرو افندی ، ١٩٧١ ییلنده اڭ یاقین طلبه لریله برلكده ، اسكیشهر حپسنه آلیندی و أوچ ييله واران بو حپسی ، اونڭ اڭ اوزون ، اڭ چله لی حبسلرندن بری اولدی . ١٩٧٤ ‘ ده حبسدن چیقنجه ایلك ایشی ، استاد بدیع الزمانڭ حیاتی بوینجه اڭ بویوك آرزولرندن بری اولان ، ” توافقلی قرآنڭ باصيلمسي “ ایچون خیرات وقفنی قورمق اولدی . أوچ ییل داها خیرات وقفی چاتيسي آلتنده خدمتلرینه دوام ایدن خسرو افندی ، ١٩٧٧ ییلی ٢٠ آغستوسنده ، عینًا جانندن عزیز بیلدیگی استادي گبي بر رمضان كوننده حقڭ رحمتنه قاوشدی .
آخرزمانڭ بویوك هدایت سرداري استاد بدیع الزمان حضرتلرینڭ ، خسرو أفندی یی تورك ملّتنڭ طانیتمق أوزره سویله دیگی شو افاده لر ، خسرو أفندی یی و اونڭ یوكسك معنوی قیمتنی طانیتمق أوزره سويلنه بيله جك اڭ كوزل افاده لر اولسه كركدیر :
” بن دعوا ایدر و اثبات ایدرمكه … خسرو ، تورك ملتنڭ معنوی بویوك بر قهرمانی و بو وطنڭ بر خلاصكاریدر ( قورتاريجيسيدر ) . و تورك ملتی اونڭ ایله افتخار ایده جك بر خالص فداكاریدر . و سر اخلاصه تام مظهر اولدیغندن بنلك و خودفروشلق ( كوستریش ) و شهرتپرستلك بولونمامسي جهتيله چوق خدمت وطنیه و ملیه سندن بر ایكیسنی بیان ایتمك زمانی كلدی … “ [١٤]