دینمزڭ اهمیتله أوزرنده طوردیغی موضوعلردن بری ده مسلمانلرڭ برلك و برابرلگنى صاغلايان اداره جيلر اطرافنده طوپلانمه لریدر . پك چوق آیت و حديث شريفلر بزلره اداره و اطاعتڭ أونمنى و مؤمنلردن اولوشان - كوچك بویوك - هر چشیت طوپلیلغڭ باشنده بر اداره جی بولونمه سنڭ فوق العاده لزوم و اهمیتنی كوسترمكده در . اللّٰه تعالی قرآن كریمده شویله بویورویور :
ای ایمان ایدنلر ! اللّٰهه اطاعت ایدڭ ؛ پیغمبره و سزدن اولان امر صاحبلرینه ( اداره جيلريڭزه ) ده اطاعت ایدڭ ! “ [١]
رسول اكرم افندیمز ده ( ع ص م ) بر حدیث شریفلرنده اداره جي يه اطاعتڭ مؤمنلر أوزرینه فرض اولوشی حقّنده شویله بویورور :
” اطاعتدن ألنی چكن قیامت كوننده اللّٰهه حجّتسز ( معذرتسز ) اولارق قاووشور . كیم ده بوینڭده بیعت اولمادن ئولورسه او ده جاهلیه ئولومی ایله أولمش اولور . “ [٢]
باشقه بر حدیث شریفلرنده ، ” أوچ كیشی يولجيلغه چیقارلرسه ، آرالرندن برینی باشقان سچسينلر ! “ [٣] بویورویور .
دیگر بر حدیث شریفده ایسه ، ” دنیانڭ أوجرا بر كوشه سنده ده اولسه ، أوچ كیشینڭ ، ایچلرندن برینی كندیلرینه امر ( اداره جی ) تعیین ایتمدن یاشامه لری طوغری اولماز “ [٤] بویورمقده در .
استاد بدیع الزمانڭ لمعاتده افاده ایتدیگی ؛ ” قارینجه یی أمیرسز ( اداره جيسز ) ، آریلری يعسوبسز ( آری بگيسز ) بیراقمایان قدرت أزلیه ، بشري ده بیراقماز شريعتسز ، نبيسز . سر نظام عالم ، بویله ایستر البته “ بیانلری ، - دگل یالڭز انسانلرڭ - آری و قارینجه یه قدر صوسیال بر حیات سورن بتون طوپليلقلرڭ بر اداره جيسي بولونمه سنی ، الٰهی حكمتڭ شو عالمه قویدیغی نظام و دوزنڭ بر كرگي اولارق طارف ایتمكده در .
حضرت . استاد ، بتون عالمده جاري اولان بو اداری دوزنڭ نور خدمتندە ده بولوندیغنه اشارتله ، بو خدمتڭ اڭ تمل اساسلرینی بیان ایتدیگی اخلاص رساله سنده شویله دیر :
” مسلگمزڭ اساسی اخوتدر ( قرداشلكدر ) . پدر ایله اولاد ، شیخ ایله مرید مابیننده كی واسطه ( باغ ) دگلدر . بلكه حقيقي قرداشلك واسطه لريدر. اولسه اولسه بر استادلق اورته یه كیرر . “ [٥]
اخلاص رساله سنڭ دوامنده بولونان یازی مكتوبینده عین مسئله یه تماس ایدن شو افاده یی قوللانیر :
” كندی نقطۀ نظرمده لیاقتسز اولدیغم حالده ، هایدی حسن ظنڭزه بنأً بو فقيره بر استادلق و تبعیت نقطه سنده بر عالم وضعیتنی ویردیگڭزدن باغلانمشسڭز . “ [٦]
بو فتنه لر عصرنده ، دینسزلگه قارشی جماعت حالنده خدمت ایدن نور طلبه لرينڭ ده باشنده بر اداره جيلرينڭ بولونمه سی ، آیت و حديثلرده امر ایدیلن و عالمده كی نظام و انتظامڭ كركدیردیگی مطلق بر ضرورتدر . اڭ بسیط دنیوی درنكلرڭ باشنده دخی بر اداره جی ، بر باش بولونوركن نور جماعتی كبی اڭ بویوك بر معنوی جهادی ایفا ایدن بر شخص معنوینڭ اداره جيسز و باشسز قالمسی امكان خارجنده ، فطرته و عالمده قورولي دوزنه ترس بر طورومدر .
بو نه اسلامیتڭ دستورلرينه ، نه حیاتڭ كرچكلرينه ، نه ده رسالۀ نور خدمتنڭ پرنسیپلرینه اویار . استاد حضرتلری ، حیاتی بوینجه دائمي صورتده جماعت و شخص معنوینڭ أونمنه وورغو یاپمقله برابر ، بالذّات او شخص معنوینڭ باشنده كندیسی بولونارق نور جماعتنی اداره ایتمشدر . كندی وفاتندن صوڭره ده عین شكلده او شخص معنوی یی تمثیل ایدرك باشقانلغنى يوروتجك بر رئیسڭ بولونمه سنڭ ضرورتي ایسه آچیق بر حقيقتدر . جماعت ایچنده برلك و برابرلگڭ صاغلانمسي ، خدمتڭ عمومنی علاقه دار ایده جك قرارلرڭ آلينابيلمه سي ، چيقابيله جك اختلافلرڭ كيدريلمسي ، كیزلی دین دوشمانلرینڭ طوزاقلرينه دوشولممسي آنجق فكرینه ، اخلاصنه ، تجربه سنه ، فراست و اداره سنه اعتماد ایدیلن و صوڭ سوزی سويله يه بيله جك صایغین بر اداره جينڭ باشده اولمه سیله اولور .
بوندن طولایی فقه كتابلرنده كي قاضيلر بولومينده كچدیگی كبی ، بر طوپلومڭ باشڭه اداره جی سچيلمسي فرضدر . بو خصوصده امام غزالی دییوركه ؛ ” بر جماعتڭ باشڭه رئیس سچيلمسي جهاددن داها فضیلتلی بر فرضدر . “ چونكه بر طوپلومده مركزی تشكیل ایده جك بر مرجع بولونمدیغی تقدیرده ، او طوپلوم ییقیلوب طاغیلمغه محكومدر .
حضرت علی ( ر ض ) دە بو نقطه دن ، اداره جي يي تسبیح ایپنه بڭزتمكده در . ایپ قوپنجه تسبيحڭ دانه لری طاغیلدیغی كبی ، اداره جيسني غائب ایدن طوپلوم دە طاغیلمغه محكومدر .
مادام حقیقت بودر ؛ بدیع الزمان حضرتلری كبی ، ” عصرمزڭ جماعت زمانی اولدیغی و بو عصرده آنجق تام طايانيشمه حالنده بر جماعت ایله كفرڭ شخص معنویسنه غالب كلينه بيله جگني “ اثرلرنده دعوا ایدن ، حیاتنده بویله بر جماعتی قوروب تمثیل و اداره ایدن بر ذاتڭ ، او جماعتڭ شخص معنويسني كندندن صوڭره تمثیل و اداره ایده جك بر ” خير الخلفي “ آرزو ایتمه مه سی دوشونوله مز . [٧] ایشته بو سببله ، بدیع الزمان حضرتلری آخرته كیتمه دن أوڭجه ، هر جهتله كوگنديگي ، اوتوز ییللق خدمتیله اڭ یاقین طلبه سی اولارق تمایز ایدن و نور طلبه لريڭجه ده أویله بیلینن و حضرت استادڭ ” بڭا احتیاج بیراقمایاجق بر درجه ده تدبیر و درایت صاحبی “ [٨] دیدیگی خسرو أفندی یی كندی یرینه بیراقارق آخرته أویله كیتمشدر . بونی هم استاد بدیع الزمانڭ یازیلی افاده لرنده ، هم سوزلی بيانلرنده ، هم ده او دورڭ شاهدلرينڭ آچيقلامه لرنده كورمك ممكندر .
دوامی : [ بدیع الزمان حضرتلرینڭ خير الخلفي ] ( )